Pinus sylvestris
- Grove den (richtlijnsoort)
- Natuurlijk verspreidingsgebied
- Pinus sylvestris heeft een groot natuurlijk verspreidingsgebied: het grootste deel van Europa en Noord-Azië. In Nederland komt de soort van nature waarschijnlijk niet meer voor. De soort is in vroegere klimaatsperioden (interglaciale perioden) wel inheems geweest, maar daarna verdrongen door andere soorten.
- Morfologie
- Pinus sylvestris heeft een lange levensduur, de bomen kunnen meer dan 300 jaar worden. Grove den behoort tot de 2-naaldige soorten binnen het geslacht; elk kortlot heeft slechts twee naalden. De naalden hebben zowel een platte als ronde kant. De kleur van de naalden varieert van geelgroen tot blauwgroen, maar is nooit zwartgroen zoals bij de Oostenrijkse den. In de jeugd is de boomkroon kegelvormig, op oudere leeftijd meer afgeplat schermvormig. De bast is aanvankelijk roodbruin, later overgaand in een grijsbruine, dikke schors met smalle schorsplaten. De bloei begint in mei. De mannelijke bloemen zijn geel, de vrouwelijke bloemen zijn groenrood. De kegels zijn conisch van vorm.
- Belangrijkste toepassingen
- De soort komt voor als generatief vermeerderde planten in parken en plantsoenen en in bossen. Het hout (grenen) is duurzamer dan sparrenhout en wordt veel toegepast als bouwhout.
- Klimaat- en groeiplaatseigenschappen
- Pinus sylvestris is een lichthoutsoort met een groot aanpassingsvermogen zowel voor klimaat- als voor bodemomstandigheden. De soort is zeer tolerant voor droogte en redelijk tolerant voor waterstagnatie. Hoge grondwaterstanden (mits weinig fluctuerend) worden goed verdragen door de soort. Grove den kan goed tegen nachtvorst maar hij kan slecht tegen zeewind.
- Ziekten en plagen
- Pinus sylvestris is vatbaar voor onder meer de volgende ziekten: Heterobasidion annosum (dennenmoorder, wortelzwam), Armillaria spp. (echte en sombere honingzwam), Rhizina undulata (koffievuurtjeszwam), Phaeolus schweinitzii (dennevoetzwam), Melampsora pinitorqua (dennendraaiziekte), Endocronartium pini (harsdas), Crumenulopsis sororia (stamkanker), Lophodermium seditiosum (denneschot), Coleosporium tussilaginis (dennenaaldenroest) en Sphaeropsis sapinea (scheutsterfte).Plagen: Onder andere Tomicus piniperda (dennenscheerder), Rhyacionia buoliana (dennenlotrups), Cinara pini (dennentakluis), Diprion pini (gewone dennenbladwesp), de roodzwarte dennencicade (Haematoloma dorsatum) en de grote dennensnuitkever (Hylobius abietis).
| Pinus |
Categorie: Zaadgaarden, gekeurd uitgangsmateriaal
| Herkomstnaam | Beheerseenheid (lokale naam) | Locatie (NB/OL) | Coordinaten | Hoogte (m) | Opp (ha) | Oorspronkelijke herkomst | Doelstelling | Aanleg | Beheerder | Opmerkingen |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Grubbenvorst-10 NL.ZQ.3.5.10-10 |
17, 18 | 51.439N 6.114E | 205.5 383.6 | 25 | 1.95 | onbekend | Productie | 1982 | Staatsbosbeheer | 46 klonen |
| Voorsterbos-01 NL.ZQ.8.1.01-01 |
Voorsterbos 1, 2 | 52.665N 5.927E | 191.5 519.9 | 0 | 0.64 | onbekend | Productie | 1972 | Staatsbosbeheer | 27 klonen |
| Voorsterbos-02 NL.ZQ.8.1.01-02 |
3 | 52.665N 5.927E | 191.5 519.9 | 0 | 0.44 | onbekend | Productie | 1973 | Staatsbosbeheer | 26 klonen |
| Voorsterbos-03 NL.ZQ.8.1.01-03 |
4 | 52.665N 5.927E | 191.5 519.9 | 0 | 0.64 | onbekend | Productie | 1974 | Staatsbosbeheer | 30 klonen |
| Voorsterbos-04 NL.ZQ.8.1.01-04 |
5, 6 | 52.665N 5.927E | 191.5 519.9 | 0 | 1.28 | onbekend | Productie | 1976 | Staatsbosbeheer | 47 klonen |
Categorie: Opstanden, getest uitgangsmateriaal
| Herkomstnaam | Beheerseenheid (lokale naam) | Locatie (NB/OL) | Coordinaten | Hoogte (m) | Opp (ha) | Oorspronkelijke herkomst | Doelstelling | Aanleg | Beheerder | Opmerkingen |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Epe-02 NL.T.2.2.16-02 |
Landgoed De Scherpenberg 2a | 52.371N 5.925E | 191.6 487.1 | 40 | 0.9 | onbekend | Productie | 1927 | St. Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen | — Heybroek&Kranenborg&de_Vries_1991.pdf |
| Epe-03 NL.T.2.2.16-03 |
Landgoed De Scherpenberg 8a deels, 9c deels en Dg | 52.376N 5.934E | 192.2 487.7 | 50 | 3.43 | onbekend | Productie | 1914 | St. Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen | — Heybroek&Kranenborg&de_Vries_1991.pdf |
| Gortel-05 NL.T.2.2.09-05 |
Kroondomein, Boswachterij Gortel 136a (Z-deel) | 52.311N 5.867E | 187.7 480.4 | 65 | 2.9 | onbekend | Productie | 1908 | Kroondomein Het Loo | — Heybroek&Kranenborg&de_Vries_1991.pdf |
| Nunspeet-01 NL.T.2.2.13-01 |
SBB, Nunspeet, 28C | 52.359N 5.860E | 187.2 485.8 | 35 | 1.65 | onbekend | Productie | — | Staatsbosbeheer | — Heybroek&Kranenborg&de_Vries_1991.pdf |
| Nunspeet-03 NL.T.2.2.13-03 |
SBB, Nunspeet, 35E | 52.362N 5.847E | 186.3 486.1 | 30 | 1.6 | onbekend | Productie | — | Staatsbosbeheer | — Heybroek&Kranenborg&de_Vries_1991.pdf |
| Ommen-05 NL.T.1.1.01-05 |
SBB, Boswachterij Ommen, 55D, 56A, 56D, 56D2 & 56E | 52.501N 6.462E | 228.0 502.0 | 15 | 4.12 | onbekend | Productie | — | Staatsbosbeheer | — Heybroek&Kranenborg&de_Vries_1991.pdf |
| Ommen-10 NL.T.1.1.01-10 |
Landgoed Junne 21b | 52.508N 6.470E | 228.5 502.8 | 15 | 1.75 | onbekend | Productie | 1907 | A.S.R. Real Estate | —G-5-Ommen-10.jpgHeybroek&Kranenborg&de_Vries_1991.pdf |
| Speulder en Sprielderbos-05 NL.T.2.2.02-05 |
SBB, Speulder- en Sprielderbos, 18G | 52.267N 5.690E | 175.7 475.5 | 55 | 1.3 | onbekend | Productie | 1912 | Staatsbosbeheer | bos, ca. 50 individuenG-138-Speulder-en_Sprielderbos-05.jpgHeybroek&Kranenborg&de_Vries_1991.pdf |
| Ugchelen-03 NL.T.2.3.01-03 |
SBB, Ugchelen en Hoenderloo, 89 (gedeeltelijk) | 52.179N 5.865E | 187.7 465.8 | 85 | 4.45 | onbekend | Productie | 1964 | Staatsbosbeheer | — Heybroek&Kranenborg&de_Vries_1991.pdf |
| Woeste Hoeve-03 NL.T.2.3.04-03 |
Landgoed Hoeve Delle 4c | 52.106N 5.959E | 194.2 457.7 | 70 | 9 | onbekend | Productie | — | Natuurmonumenten | — Heybroek&Kranenborg&de_Vries_1991.pdf |
Categorie: Opstanden, geselecteerd uitgangsmateriaal
| Herkomstnaam | Beheerseenheid (lokale naam) | Locatie (NB/OL) | Coordinaten | Hoogte (m) | Opp (ha) | Oorspronkelijke herkomst | Doelstelling | Aanleg | Beheerder | Opmerkingen |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Epe-01 NL.S.2.2.16-01 |
Landgoed De Scherpenberg 2d | 52.372N 5.926E | 191.7 487.3 | 30 | 0.55 | onbekend | Productie | 1920 | St. Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen | — |
| Gortel-01 NL.S.2.2.09-01 |
Kroondomein, Boswachterij Gortel 145n | 52.318N 5.864E | 187.5 481.2 | 55 | 1.3 | onbekend | Productie | 1926 | Kroondomein Het Loo | — |
| Gortel-02 NL.S.2.2.09-02 |
145k | 52.316N 5.864E | 187.5 481.0 | 55 | 0.9 | onbekend | Productie | 1921 | Kroondomein Het Loo | — |
| Gortel-03 NL.S.2.2.09-03 |
145a | 52.313N 5.864E | 187.5 480.7 | 55 | 1.65 | onbekend | Productie | 1909 | Kroondomein Het Loo | — |
| Gortel-04 NL.S.2.2.09-04 |
145b | 52.313N 5.864E | 187.5 480.7 | 55 | 0.9 | onbekend | Productie | 1902 | Kroondomein Het Loo | — |
| Gortel-06 NL.S.2.2.09-06 |
137l | 52.312N 5.864E | 187.5 480.6 | 60 | 0.95 | onbekend | Productie | 1913 | Kroondomein Het Loo | — |
| Gortel-07 NL.S.2.2.09-07 |
131n (O-deel) | 52.308N 5.864E | 187.5 480.1 | 75 | 1.4 | onbekend | Productie | 1906 | Kroondomein Het Loo | — |
| Gortel-08 NL.S.2.2.09-08 |
150d en 153c | 52.320N 5.881E | 188.7 481.4 | 40 | 3.4 | onbekend | Productie | 1920/ 1880 | Kroondomein Het Loo | — |
| Gortel-09 NL.S.2.2.09-09 |
149c | 52.320N 5.884E | 188.9 481.5 | 35 | 2 | onbekend | Productie | 1932 | Kroondomein Het Loo | — |
| Gortel-10 NL.S.2.2.09-10 |
Kroondomein, Boswachterij Uddel-Oost 1a | 52.246N 5.933E | 192.3 473.3 | 30 | 3.96 | onbekend | Productie | 1910 | Kroondomein Het Loo | — |
| Hoenderloo-01 NL.S.2.3.08-01 |
SBB, Ugchelen en Hoenderloo, 608E | 52.143N 5.957E | 194.0 461.8 | 55 | 5.1 | onbekend | Productie | 1908 en 1930 | Staatsbosbeheer | — |
| Nunspeet-02 NL.S.2.2.13-02 |
SBB, Nunspeet 9C | 52.339N 5.860E | 187.2 483.6 | 30 | 0.85 | onbekend | Productie | 1920 | Staatsbosbeheer | — |
| Oldenzaal-03 NL.S.1.3.03-03 |
Landgoed Bekspring | 52.335N 6.953E | 261.7 484.2 | 50 | 3 | onbekend | Productie | 1907 | Landgoed Bekspring BV | — |
| Oldenzaal-05 NL.S.1.3.03-05 |
Landgoed Boerskotten 6b | 52.297N 6.960E | 262.3 480.0 | 65 | 2.8 | onbekend | Productie | — | Natuurmonumenten | — |
| Oldenzaal-06 NL.S.1.3.03-06 |
Landgoed Duivelshof 8a en 8c01 | 52.289N 6.983E | 263.9 479.1 | 50 | 3.45 | onbekend | Productie | — | Natuurmonumenten | — |
| Ommen-12 NL.S.1.1.01-12 |
Landgoed Junne 18m | 52.503N 6.480E | 229.2 502.3 | 25 | 1.19 | onbekend | Productie | 1915 | A.S.R. Real Estate | — |
| Ossendrecht-02 NL.S.3.1.02-02 |
SBB, Brabantse Wal, 211 C2 (oostelijk gedeelte) | 51.363N 4.385E | 85.2 375.3 | 20 | 0.5 | onbekend | Productie | — | Staatsbosbeheer | — |
| Ossendrecht-03 NL.S.3.1.02-03 |
SBB, Brabantse Wal, 210J en 210F | 51.363N 4.375E | 84.5 375.4 | 10 | 0.94 | onbekend | Productie | — | Staatsbosbeheer | — |
| Ossendrecht-07 NL.S.3.1.02-07 |
Landgoed Bieduinen 1g (was 5h) en 1ha (was 5j) | 51.378N 4.386E | 85.3 377.0 | 25 | 2.9 | onbekend | Productie | 1922 | AVos Bosadvies | — |
| Salland-01 NL.S.1.2.02-01 |
Landgoed Schoonheten 20t | 52.358N 6.305E | 217.5 486.0 | 15 | 1.5 | onbekend | Productie | 1910 | Erven Bentinck van Schoonheten | — |
| Speulder en Sprielderbos-02 NL.S.2.2.02-02 |
SBB, Speulder- en Sprielderbos, 11D | 52.249N 5.690E | 175.7 473.5 | 60 | 2.3 | onbekend | Productie | 1992 | Staatsbosbeheer | —G45-Speulder-en_Sprielderbos-02.jpg |
| Woeste Hoeve-01 NL.S.2.3.04-01 |
Landgoed Kruisvoorde 2b, 2c en 2f | 52.105N 5.961E | 194.3 457.6 | 80 | 5.75 | onbekend | Productie | 1909, 1910 | Landgoed Kruisvoorde | — |
| Woeste Hoeve-02 NL.S.2.3.04-02 |
Landgoed Kruisvoorde 3b | 52.113N 5.968E | 194.8 458.5 | 65 | 1 | onbekend | Productie | 1911 | Landgoed Kruisvoorde | — |
| Woeste Hoeve-04 NL.S.2.3.04-04 |
Landgoed Hoeve Delle 4c-Zuid | 52.113N 5.967E | 194.7 458.5 | 70 | 13.3 | onbekend | Productie | 1912 | Natuurmonumenten | — |