Alnus glutinosa
- Gewone els, Grauwe els, Zwarte els (richtlijnsoort)
- Natuurlijk verspreidingsgebied
- Alnus glutinosa is een klimaatvage soort, die in geheel Europa voorkomt en in Nederland inheems is. De soort komt van nature in broekbossen en in beekdalen voor waardoor zich twee typen ontwikkeld hebben. Het pionier(broekbos)type vertoont een snelle jeugdgroei, een vroege, overvloedige bloei en een stagnerende hoogtegroei. Het climax(beekdal)type heeft een minder snelle jeugdgroei, een latere en minder rijke bloei en het wordt tot 30 m hoog. Van Alnus glutinosa is herhaaldelijk zaad van uitgangsmateriaal uit het buitenland geïmporteerd. Pas de laatste twintig jaar bestaat er belangstelling voor goed groeiende binnenlandse herkomsten.
- Morfologie
- A. glutinosa groeit snel. De tot 30 m hoge boom heeft een langwerpige, pyramidale/eironde kroon met laag aangezette takken. De knoppen zijn gesteeld en hebben een blauwe waas. A. glutinosa heeft een verspreide bladstand. Het blad is rondachtig tot omgekeerd eirond van vorm met een onregelmatig gezaagde bladrand en een 1-2 cm lange bladsteel. Het jonge blad is zeer kleverig. De soort bloeit in februari-maart, vóór het verschijnen van het blad. De mannelijke bloeiwijze is een geel, hangend katje. De vrouwelijke bloeiwijze bestaat uit verscheidene, bij elkaar staande, duidelijk gesteelde, rode katjes. A. glutinosa heeft een hartwortelsysteem dat tot in het grondwater kan groeien. De wortels vormen geen opslag.
- Belangrijkste toepassingen
- Generatief vermeerderd materiaal is in de afgelopen decennia veelvuldig als bosplantsoen voor landschappelijke, recreatieve en bosbouwkundige (vulboomsoort) doeleinden aangeplant. De soort wordt als (gesnoeide) windsingel rondom boomgaarden en als natuurlijke beschoeiing langs waterlopen gebruikt. De soort verdraagt snoei goed. Vanouds wordt A. glutinosa regelmatig teruggekapt (hakhout), waarna de boom zich gemakkelijk herstelt door het maken van snelgroeiende nieuwe uitlopers.
Het hout wordt gebruikt voor bezems, borstels, speelgoed en fineer. - Klimaat- en groeiplaatseigenschappen
- Alnus glutinosa is redelijk schaduwverdragend. De soort stelt betrekkelijk lage eisen aan de voedingstoestand van de bodem. De soort is weinig tolerant voor droogte. De soort wortelt door de grondwaterspiegel heen zodat er ook bij een hoge waterstand een goede verankering is. A. glutinosa komt van nature dan ook vooral voor op gronden met een hoge (voorjaars)grondwaterstand. De soort is enigszins gevoelig voor voorjaarsvorst en is goed bestand tegen wind en redelijk bestand tegen zeewind.
- Ziekten en plagen
- De boom is zeer gevoelig voor aantasting door het elzenhaantje.
| Alnus |
Categorie: Zaadgaarden, gekeurd uitgangsmateriaal
| Herkomstnaam | Beheerseenheid (lokale naam) | Locatie (NB/OL) | Coordinaten | Hoogte (m) | Opp (ha) | Oorspronkelijke herkomst | Doelstelling | Aanleg | Beheerder | Opmerkingen |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Vaartbos-01 NL.ZQ.8.3.02-01 |
SBB, Horsterwold vak 512 A | 52.343N 5.489E | 162.0 483.8 | 0 | 2.1 | onbekend | Productie | 2013 | Staatsbosbeheer | 66 klonen |
Categorie: Opstanden, getest uitgangsmateriaal
| Herkomstnaam | Beheerseenheid (lokale naam) | Locatie (NB/OL) | Coordinaten | Hoogte (m) | Opp (ha) | Oorspronkelijke herkomst | Doelstelling | Aanleg | Beheerder | Opmerkingen |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Denekamp-01 NL.T.1.3.09-01 |
Landgoed Singraven 14c | 52.373N 6.986E | 263.9 488.4 | 25 | 2.35 | onbekend | Productie | — | Stichting 'Edwina van Heek' | —ZL-01-Denekamp-01.jpgVerweij_1977.pdf |
Categorie: Opstanden, geselecteerd uitgangsmateriaal
| Herkomstnaam | Beheerseenheid (lokale naam) | Locatie (NB/OL) | Coordinaten | Hoogte (m) | Opp (ha) | Oorspronkelijke herkomst | Doelstelling | Aanleg | Beheerder | Opmerkingen |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aalten-01 NL.S.1.3.11-01 |
Aalten, Zilverbeek | 51.956N 6.590E | 237.7 441.5 | 30 | 0.15 | onbekend | Productie | 1986 | Waterschap Rijn en IJssel | Tijdelijk (vanaf 2023, >5 jaar) ongeschikt voor zaadoogst |
| Almere-01 NL.S.8.3.03-01 |
SBB, Almeerderhout vak 132 P3 | 52.320N 5.294E | 148.6 481.3 | 0 | 1 | onbekend | Productie | 1976 | Staatsbosbeheer | —ZL-52-Almere-01 |
| Enschede-01 NL.S.1.3.10-01 |
Hoge Boekel | 52.240N 6.973E | 263.3 473.6 | 45 | 0.7 | onbekend | Productie | — | Landgoed De Wacht | — |
| Westerbork-02 NL.S.4.3.24-02 |
Mantinge, Mantingherbosch | 52.811N 6.602E | 236.9 536.7 | 20 | 0.4 | onbekend | Productie | — | Natuurmonumenten | — |
Categorie: Opstanden, uitgangsmateriaal van bekende origine
| Herkomstnaam | Beheerseenheid (lokale naam) | Locatie (NB/OL) | Coordinaten | Hoogte (m) | Opp (ha) | Oorspronkelijke herkomst | Doelstelling | Aanleg | Beheerder | Opmerkingen |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 's Graveland-01 NL.SI.7.3.07-01 |
's-Graveland, Ankeveense Polder, Herenweg | 52.256N 5.100E | 135.4 474.3 | 0 | 20 | autochtoon | Ecologie | — | Natuurmonumenten | bos, > 40 individuen |
| Achtkarspelen-01 NL.SI.4.1.01-01 |
Achtkarspelen | 53.228N 6.127E, 53.225N 6.125E |
204.4 582.6, 204.3 582.4 | 0 | 1.25 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | houtwal, > 30 individuen |
| Achtkarspelen-02 NL.SI.4.1.01-02 |
Achtkarspelen, Koisreed | 53.214N 6.192E | 208.7 581.1 | 0 | 0.79 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | 700m houtsingel, > 100 individuen |
| Anloo-01 NL.SI.4.3.14-01 |
Anloo, Gasterse Holt | 53.027N 6.675E | 241.4 560.8 | 10 | 9 | autochtoon | Ecologie | — | Stichting Het Drentse Landschap | bos, > 40 individuen |
| Anloo-02 NL.SI.4.3.14-02 |
Anloo, Holtstukken | 53.009N 6.680E | 241.8 558.8 | 10 | 7.2 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | houtwal, > 30 individuen |
| Bergen-01 NL.SI.3.5.01-01 |
Bergen, Heuloërbroek | 51.579N 6.065E, 51.583N 6.061E |
201.5 399.5, 201.7 399.6, 201.7 399.4, 201.8 399.2, 202.0 399.1 | 20 | 5 | autochtoon | Ecologie | — | Stichting het Limburgs Landschap | bos, > 200 individuen |
| Denekamp-02 NL.SI.1.3.09-02 |
Denekamp, Agelerbroek | 52.387N 6.918E | 259.2 489.9 | 25 | 20 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | bos en houtwallen, > 1000 individuen |
| Grubbenvorst-02 NL.SI.3.5.10-02 |
Grubbenvorst, Groot Schuitwater | 51.468N 6.130E | 206.6 386.8 | 25 | 4 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | bos, > 100 individuen |
| Haelen-01 NL.SI.3.5.15-01 |
Haelen, Leudal-Leubeek | 51.250N 5.946E, 51.254N 5.950E |
194.0 362.5, 194.3 362.9 | 30 | 7 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | bos, > 30 individuen |
| Hardenberg-01 NL.SI.1.1.03-01 |
Heemster Hooilanden | 52.559N 6.613E | 238.1 508.6 | 6 | 0.7 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | bosjes, > 30 individuen |
| Havelte-01 NL.SI.4.4.02-01 |
Havelte, Oude en Nieuwe Landen | 52.808N 6.296E | 216.3 536.0 | 5 | 7 | autochtoon | Ecologie | — | Natuurmonumenten | houtwal, > 500 individuen |
| Heeze-01 NL.SI.3.3.18-01 |
Rietbeemden | 51.403N 5.578E | 168.3 379.3 | 19 | 0.73 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | houtwal, bosje |
| Heythuysen-01 NL.SI.3.5.16-01 |
Heythuysen, Zelsterbeek bij Weierse brug | 51.254N 5.934E | 193.2 362.9 | 30 | 2 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | bos, > 100 individuen |
| Kamerik-01 NL.SI.7.3.04-01 |
Kamerik, Kamerikse Nessen | 52.126N 4.860E | 118.9 459.9 | 0 | 29 | autochtoon | Ecologie | — | Natuurmonumenten | bosje, > 40 individuen |
| Leende-01 NL.SI.3.3.43-01 |
Brabantse Kempen, Berkenputten, Leenderbos, 317C | 51.321N 5.539E | 165.6 370.2 | 27 | 3.1 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | hoogveenbos, elzenbroekbos, hakhout. > 30 individuen |
| Maasbree-01 NL.SI.3.5.17-01 |
Maasbree, Langhout | 51.344N 6.026E | 199.5 372.9 | 35 | 2 | autochtoon | Ecologie | — | Stichting het Limburgs Landschap | bos, > 100 individuen |
| Nieuw Ginneken-01 NL.SI.3.2.13-01 |
Nieuw-Ginneken, Strijbeekse beek, Goudbergven | 51.498N 4.808E | 114.8 390.0 | 15 | 1.28 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | bosje, > 30 individuen |
| Norg-01 NL.SI.4.4.09-01 |
Norg, Hooilanden, de Slokkert, Tempelstukken | 53.056N 6.413E | 223.8 563.7 | 5 | 1 | autochtoon | Ecologie | — | Natuurmonumenten | houtwal, > 40 individuen |
| Ommen-01 NL.SI.1.1.01-01 |
Prathoek, Beerze | 52.512N 6.504E | 230.8 503.3 | 7 | 0.7 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | bosjes, zomen en solitaire struiken, >> 30 individuen |
| Oosterhesselen-01 NL.SI.4.3.20-01 |
Oosterhesselen, Kerkhorsten | 52.771N 6.724E | 245.2 532.4 | 15 | 3 | autochtoon | Ecologie | — | Natuurmonumenten | houtwal, > 50 individuen |
| Oosterhesselen-02 NL.SI.4.3.20-02 |
Oosterhesselen, Oude maden | 52.741N 6.678E | 242.2 529.0 | 15 | 4 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | houtwal, > 50 individuen |
| Rijsbergen-01 NL.SI.3.2.12-01 |
Rijsbergen, Lange Gooren | 51.452N 4.689E | 106.5 385.0 | 10 | 4.37 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | bos, > 30 individuen |
| Rolde-01 NL.SI.4.3.21-01 |
Rolde, Geelbroek | 52.948N 6.574E | 234.8 551.9 | 15 | 4 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | bos, > 40 individuen |
| Ruinen-01 NL.SI.4.3.22-01 |
Ruinen, Karstkoelen, Zure Venen | 52.773N 6.325E | 218.3 532.1 | 5 | 1 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | bosje, > 30 individuen |
| Sprang Capelle-01 NL.SI.3.3.40-01 |
Sprang-Capelle, Binnenpolder, Den Dulver, Labbegat | 51.687N 4.971E | 126.2 411.0 | 5 | 16 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | bos, > 40 individuen |
| St Odiliënberg-01 NL.SI.3.5.23-01 |
St Odiliënberg, Hoosten, elzenbroek | 51.149N 5.991E | 197.3 351.2 | 30 | 11.2 | autochtoon | Ecologie | — | LBP Sight | bos, > 30 individuen |
| Steenbergen-01 NL.SI.3.1.06-01 |
Steenbergen, langs de Ligne, Oudland | 51.560N 4.309E | 80.2 397.3 | 5 | 4.1 | autochtoon | Ecologie | — | West Brabantse Landgoederen | bos, > 50 individuen |
| Ter Apel-01 NL.SI.4.2.02-01 |
Schotslaan, Ter Apel | 52.867N 7.082E | 269.1 543.5, 269.2 543.1 | 7 | 2.5 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | zoom, > 30 individuen |
| Vlist-01 NL.SI.7.4.06-01 |
Vlist, Bergvliet, Polder Laag Bilwijk | 51.981N 4.787E | 113.8 443.8 | 0 | 7.9 | autochtoon | Ecologie | — | Stichting Het Zuid-Hollands Landschap | houtwal, boezemkade, > 40 individuen |
| Vlodrop-01 NL.SI.3.5.26-01 |
Vlodrop, Roode Beek | 51.149N 6.159E | 209.0 351.4 | 55 | 5 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | bos, > 200 individuen |
| Westerbork-01 NL.SI.4.3.24-01 |
Westerbork, Mantingerbos | 52.812N 6.605E | 237.1 536.8 | 15 | 8 | autochtoon | Ecologie | — | Natuurmonumenten | singel, > 300 individuen |
| Westvoorne-01 NL.SI.5.3.09-01 |
Westvoorne, Quakjeswater | 51.852N 4.074E, 51.851N 4.080E |
64.5 430.1, 65.0 430.0 | 5 | 14 | autochtoon | Ecologie | — | Natuurmonumenten | bosje, > 100 individuen |
| Winterswijk-02 NL.SI.1.3.07-02 |
Winterswijk, Bovenslinge, Bekendelle | 51.943N 6.703E | 245.5 440.2 | 45 | 6 | autochtoon | Ecologie | — | Natuurmonumenten | beekbegeleidend bos, > 40 individuen |
| Zundert-01 NL.SI.3.2.04-01 |
Zundert, De Krochten | 51.442N 4.658E | 104.3 383.9 | 10 | 5 | autochtoon | Ecologie | — | Staatsbosbeheer | bos, > 200 individuen |
Categorie: Buitenlandse zaadgaarden, gekeurd uitgangsmateriaal
| Herkomstnaam | Beheerseenheid (lokale naam) | Locatie (NB/OL) | Coordinaten | Hoogte (m) | Opp (ha) | Oorspronkelijke herkomst | Doelstelling | Aanleg | Beheerder | Opmerkingen |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| SPL Danndorf 03 1 80204 001 3 |
132g5 | 51.867N 9.400E | — | 300 | 1.2 | niet autochtoon | Productie | 1968 | NFA Grohnde | 25 klonen, Duitsland |
| SPL Schnorrenberg 05 1 80201 001 3 |
— | 50.817N 6.867E | — | 120 | 1 | onbekend | Productie | 1983 | FA Bonn | 60 klonen, Duitsland |
| SPL Uetze-Wienhausen 03 4 80201 001 3 |
1c1 | 51.433N 10.033E | — | 295 | 1.9 | niet autochtoon | Productie | 1966 | NFA Reinhausen | 33 klonen, Duitsland |
Categorie: Buitenlandse herkomsten, geselecteerd uitgangsmateriaal
| Herkomstnaam | Beheerseenheid (lokale naam) | Locatie (NB/OL) | Coordinaten | Hoogte (m) | Opp (ha) | Oorspronkelijke herkomst | Doelstelling | Aanleg | Beheerder | Opmerkingen |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bizeux-Chamison 8W0216 |
Cantonnement de Habay-La-Neuve / SPW | 49.750N 5.550E | — | 375 | 0.9 | autochtoon | Productie | — | Service public de Wallonie /Département de la Nature et des Forêts | België |
| Faliseul 8WB0323 |
Cantonnement de Florenville / Commune Tintigny | 49.767N 5.450E | — | 410 | 0.6 | autochtoon | Productie | — | Service public de Wallonie /Département de la Nature et des Forêts | België |
| Gobaille 8WB0295 |
Cantonnement de Libin / Commune Saint-Hubert | 50.033N 5.267E | — | 280 | 0.6 | autochtoon | Productie | — | Service public de Wallonie /Département de la Nature et des Forêts | België |
| Gué du Roi 9WB0296 |
Cantonnement de Florenville / Commune Florenville | 49.733N 5.183E | — | 330 | 0.9 | autochtoon | Productie | — | Service public de Wallonie /Département de la Nature et des Forêts | België |
| La Bouloye 7WB0319 |
Cantonnement de Chimay / SPW | 50.100N 4.317E | — | 245 | 0.3 | autochtoon | Productie | 1936 | Service public de Wallonie /Département de la Nature et des Forêts | België |
| L’Echelle 8WB0338 |
Peuplement privé | 50.067N 4.833E | — | 175 | 0.6 | autochtoon | Productie | — | particulier | België |
| Ruisseau des Grands 7WB0320 |
Cantonnement de Philippeville / Commune Philippeville | 50.117N 4.583E | — | 170 | 0.2 | autochtoon | Productie | — | Service public de Wallonie /Département de la Nature et des Forêts | België |
| Ry des Glands 8WB0328 |
Cantonnement de Libin / Commune Libin | 50.050N 5.150E | — | 240 | 2.1 | niet autochtoon | Productie | — | Service public de Wallonie /Département de la Nature et des Forêts | België |
| Viree del Halle 8WB0337 |
Cantonnement de Beauraing / Commune Beauraing | 50.033N 4.983E | — | 380 | 1.4 | autochtoon | Productie | — | Service public de Wallonie /Département de la Nature et des Forêts | België |